Vrij bezoek: Een stijlvol Stadhuis (circuit op de hogere verdiepingen)

Via de nieuwe trappenhal ga je naar de prachtige galerij van het Eerste Verdiep en geniet je van het beste uitzicht op de imponerende Eretrapzaal van het vermaarde Schoon Verdiep. Op weinig plekken is Vlaamse neo-renaissance zo pralerig en toch stijlvol als hier. Daarna stijg je verder naar het knappe, meer hedendaagse Verlicht Verdiep en wandel je op de renaissance loggia, een panoramisch balkon met een onvergetelijk uitzicht op de Grote Markt en de gotische kathedraal. In een aantal mooie ruimtes geven gespecialiseerde stadhuisgidsen toelichting over de verschillende architectuurstijlen en het bijzondere ambachtswerk op deze route.

Niet het volledige gebouw is toegankelijk op Open Monumentendag. Vooraf reserveren is niet nodig. Bij grote interesse moet je mogelijk even wachten. De laatste bezoekers worden om 17.15 uur toegelaten.

Het Eerste en Verlicht Verdiep zijn enkel toegankelijk met de trap. Mensen die moeilijk te been zijn, kunnen de medewerkers aanspreken voor begeleid gebruik van de lift. De loggia is niet toegankelijk met een rolstoel of rollator. Rugzakken, grote tassen, regenschermen, voedsel en drankjes laat je tijdens het bezoek achter in de lockers op de gelijkvloerse verdieping.

Open: 10 tot 18 uur, laatste toegang om 17.15 uur

Mini-tentoonstelling: ‘Toren Tunes’

In de mini-expo ‘Toren Tunes’ kom je meer te weten over de toren van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal als belfort, muziekdoos en uurwerk. Met enkele bijzondere stukken uit de museumcollectie ontdek je waarom hij onlosmakelijk verbonden is met het Vleeshuis en het Stadhuis.

Open: 10 tot 18 uur

Tentoonstelling: ‘Antwerpen Morgen’

In verschillende gerenoveerde ruimtes op de gelijkvloerse verdieping van het Stadhuis ontplooit zich het verhaal van de Antwerpse stadsontwikkeling. Hoe ontstond de stad en waar groeit ze naartoe? Hoe gaat de stad vandaag en morgen om met uitdagingen als leefbaarheid, klimaat en grote infrastructuurprojecten?

Open: 10 tot 18 uur

Een stijlvol Stadhuis

Sinds 1565 is het grootste, opvallende – en vandaag ‘meerstijlige’ – gebouw op de Antwerpse Grote Markt de zetel van het stadsbestuur. Het Stadhuis van Antwerpen is een eeuwenoud, maar tegelijk hedendaags bestuurscentrum. In dit gerenoveerde historisch monument kan sinds 2022 weer ‘in stijl’ gewerkt, overlegd, beslist, gehuwd, beëdigd, gevierd en herdacht worden.

Het gotische raadhuis uit 1406 was halverwege de zestiende eeuw in slechte staat en werd vervangen door het huidige Stadhuis. Het plan waarmee aan de slag werd gegaan, was waarschijnlijk een combinatie van elementen uit de ontwerpen van meerdere kunstenaars en architecten waaronder Felix de Vriendt II, Loys du Foys, Nicolo Scarini en Willem Palladanus. De algemene leiding over het project was in handen van Cornelis Floris.

Een nieuw stadhuis

De eerste steenlegging gebeurde in 1561. De inhuldiging vond amper vier jaar later plaats. Het nieuwe Stadhuis was het eerste gebouw in de Nederlanden dat een synthese bracht tussen de gotische bouwtraditie en de gevelordening van de Italiaanse renaissance. Het rechthoekig grondplan met vleugels rond een binnenplaats is vrij traditioneel. Maar de vlakke, horizontale gevelopbouw doorbreken met een stijlvol uitgewerkt, verticaliserend middenrisaliet  was destijds een gedurfde primeur. De loggia , die de overgang vormt naar het dak, is ontleend aan de Italiaanse palazzo’s en – net zoals het dak – meer dan een knipoog naar de François I-vleugel van het koninklijk kasteel in het Franse Blois.

Aanpassings- en verbouwingswerken in de loop van de negentiende eeuw gaven een deel van het interieur zijn huidig uitzicht. Achtereenvolgens hadden François Verly, Pierre Bourla, Jozef Schadde, Pieter Dens, Alexis Van Mechelen en Jean Jacques Winders de leiding over de werken. De binnenplaats werd overdekt en omgevormd tot een groots trappenhuis in neo-renaissancestijl. Zo werd ook het Schoon Verdiep gecreëerd, een indrukwekkende verdieping met de allure van een voornaam stadspaleis. De romantische negentiende-eeuwse schilderingen tonen er belangrijke momenten uit de geschiedenis van Antwerpen. Dit is ook een plek waar oude ambachten hun sporen trots nalieten en historische anekdotes tot het gekoesterde immateriële erfgoed behoren.

Klaar voor de 21ste eeuw

Van 2018 tot 2022 werd het statige Stadhuis grondig gerestaureerd en maakte een renovatieprogramma het opnieuw klaar als kloppend bestuurshart voor de 21ste eeuw. Het Antwerpse Stadhuis werd daarbij ook een (meer) duurzaam gebouw. Het Stadhuis was een kruising van lokale gotische bouwtradities, Italiaanse renaissance en een pronkzuchtige Vlaamse neo-renaissance. Daar is nu een hedendaagse laag aan toegevoegd. De renovatie demonstreert dat traditie en vernieuwing ‘in stijl’ hier harmonieus samengaan.

auteur: Rick Philips