Vrij bezoek

Nog nooit gehoord van de Maritieme Collectie Havenwerktuigen van het MAS? Benieuwd waaruit deze collectie bestaat? Kom dan zeker eens langs, want deze collectie kan je enkel op Open Monumentendag komen bekijken.

Open: 10 tot 18 uur

Kattendijkdok-Oostkaai

Maak een wandeling langs de Oostkaai van het Kattendijkdok en geniet van het landschap van dit ongerept stukje oude haven met haar bolle kasseien, metalen afdaken en sporen voor treinen en kranen. Dit havendeel is overgedragen aan de stad en is bestemd voor stadsontwikkeling.

Industriële revolutie

Door de industriële revolutie groeide de haven van Antwerpen uit tot een wereldhaven. Met de bouw van zeewaardige schepen, het ontstaan van internationale scheepvaartroutes, het versnellen van het werkritme en de steeds toenemende tonnenmaat, volgde de uitbreiding en verbetering van haveninfrastructuren. Laden en lossen door handenarbeid bleef aan de orde, maar de hulpmiddelen namen toe. Het gebruik van paarden als trekkracht bleef lange tijd voortbestaan. Het spoorvervoer deed zijn intrede: eerst met een verbinding door de Rode poort tot in de haven, later met de uitbouw van havensporen vanaf het goederenstation Dokken en Stapelplaatsen aan de Noorderplaats.

Dokken met rechtstreekse toegang vanaf de Schelde

Toen de toestroom aan schepen te groot werd voor het Klein dok en Groot dok, die onder Napoleon Bonaparte werden gegraven van 1803 tot 1811, werd onder stadsarchitect Bourla gestart met de uitgraving (van het middenstuk) van het Kattendijkdok 1858-1859. Dat nieuwe dok ging in dienst in 1860. De Kattendijksluis zorgde voor rechtstreekse toegang voor schepen vanaf de Schelde. De stad voorzag daar ook droogdokken.

Vanaf 1881 was de uitbreiding van het dok in noordelijke richting klaar. Aan de zuidkant werd een verbinding gemaakt met het Willemdok. In 1882 was de rechtgetrokken Schelde met nieuwe kaaien en uitrustingen deels in gebruik.

Havenwerktuigen kaai 20

Een grote verzameling havengebonden gereedschappen wordt in het museumdepot kaai 20 bewaard. Al die voorwerpen hebben jarenlang dienst gedaan in de haven, zowel langs de Schelde als langs de dokken. Ze zijn afkomstig van havennaties en van de stadshavendienst. De verzameling toont transportmiddelen, divers aanslagmateriaal voor hijswerk, kraanwagens, steekkarren, weegschalen, tractoren … Een deel van die museumstukken werd al met grote zorg gedetermineerd en gerestaureerd door havenarbeiders op rust. Na de coronaperiode hebben ze hun activiteit niet meer hervat.

auteur: Charlie Lejeune