Maak kennis met vrijmetselaarstempels en de vrijmetselarij zoals die al meer dan 200 jaar leeft in Antwerpen.

Start: tussen 11.00 en 17.00 uur start elk half uur een rondleiding, enkel toegankelijk na inschrijving

Ontstaan

De loge  Les Elèves de Themis is opgericht in 1808 maar ging al in 1811 een slapend bestaan leiden. Een aantal dissidenten  van de loge La Persévérance blies er in 1849 nieuw leven in. Vanaf 1876 ging Les Élèves de Thémis als eerste werkplaats in de Nederlandse taal werken en zich actief inzetten voor de Vlaamse ontvoogdingsstrijd. In 1888 splitste een meer radicale Vlaamse tak zich af en vormde de nieuwe werkplaats Marnix Van Sint-Aldegonde. In 1886 was ook al een Engelstalige onderafdeling opgericht.

In 1886 kocht de loge een stuk grond net buiten de gesloopte Spaanse omwalling in het midden van een nieuw bouwblok begrensd door de Van Maerlantstraat, Goudbloemstraat, Olijftakstraat en Rotterdamstraat om een tempel te bouwen. Het is een ontwerp van de Gentse architect Theodule Coppieters. Zijn aanvraag werd op 30 oktober 1886 zonder voorbehoud goedgekeurd na gunstig advies van stadsingenieur Gustave Royers, zelf broeder van de loge Les Amis du Commerce et la Persévérance Réunis.

De later aangekochte neoclassicistische voorbouw werd in 1898 gebouwd door aannemer J.F. Reusens. In 1933 werden beide panden met elkaar verbonden en kreeg het complex zijn huidige configuratie. In de tuin van het nieuw aangekochte gebouw voegde men op het gelijkvloers een ‘grote wachtzaal’ toe en op de verdieping een ‘kleine tempel’. Een hal met brede trap ingericht op de binnenkoer van het voorhuis verbond de wachtzaal met de tempels.

Egyptische invloeden

De tempel van Les Elèves de Themis is zoals talrijke andere vrijmetselaarstempels uit deze periode gedecoreerd in Egyptische stijl. Aan de oostzijde bevindt zich de troon van de achtbare meester op een podium van 7 treden. De Egyptische poort rondom wordt herhaald aan de westzijde. Daar zijn ze geflankeerd door 2 zuilen met het opschrift J en B, verwijzend naar Jachin en Boaz, de 2 bronzen zuilen die aan de ingang van de tempel van Salomo stonden. 6 lotuszuilen verdelen de zijwanden in 5 traveeën . Aan beide zijden zijn dezelfde Egyptiserende voorstellingen aangebracht.

De wijdverspreide belangstelling voor Egypte in de 19de eeuw was gewekt door de militaire expeditie van Napoleon (1798-1801). In zijn gezelschap bevonden zich wetenschappers die bij hun terugkeer de reeks ‘Description de l’Egypte’ publiceerden. Het was een regiostudie en tegelijkertijd de eerste registratie van het aanwezige erfgoed. De fascinatie zal aanleiding geven tot talrijke opgravingen.

Muurschilderingen

Van de muurschilderingen in de tempel is enkel het meest oostelijke tafereel geïdentificeerd. Het is Ramses II met zijn vader Seti I die miljoenen regeringsjaren ontvangt uit handen van de Egyptische god Amon, diens vrouw Moet en hun zoon Chons. De voorstelling gaat terug op een afbeelding uit de tempel van Seti I, opgetekend door Ippolito Rosselini toen hij in 1828-29 François Champollion vergezelde op zijn expeditie naar Egypte. In hoeverre de schilderingen origineel zijn is niet duidelijk. Ze waren beschadigd tijdens de Tweede Wereldoorlog en zijn nadien hersteld door kunstschilder en graficus Alfred Van Neste. De kunstenaar was al sinds 1907 lid van de loge Marnix van Sint-Aldegonde en het is dus mogelijk dat hij herstellingen uitvoerde aan zijn eigen werk.