Sport en spel hebben een lange voorgeschiedenis. Waar, wanneer, waarom en hoe zijn al die verschillende disciplines ontstaan? Hoe zijn ze in de loop der tijden geëvolueerd? Op welke wijze hebben ze kunstenaars geïnspireerd? Ga mee op ontdekking naar de oorsprong van vele sporten en spellen in de rijke collectie van het Prentenkabinet, want zoals de Amerikaanse schrijver Frederick Barnard het verwoordt: Een beeld zegt meer dan 1000 woorden. In het Museum Plantin Moretus nodigen we jullie uit om samen met ons sport en spel op een andere manier te leren kennen.

Een gezonde geest in een gezond lichaam, schreef de Romeinse dichter Juvenalis in de eerste eeuw na Christus. Sport en spel maken sinds mensenheugenis deel uit van het dagelijkse leven. Zij brengen ons terug naar onze onbezorgde kinder- en tienertijd met touwtjespringen, een partijtje worstelen met vrienden, kaarten of voetballen. Vooral de bal is een topper, het is een van de leukste spelelementen en hoofdrolspeler voor een waaier aan populaire sporten zoals voetbal, tennis, golf en bowling. 

Sommige van de afgebeelde sporten zijn vandaag nog erg herkenbaar, terwijl andere zijn verdwenen. Sommige spelen zoals het zestiende-eeuwse ganzenbord kennen wij vandaag nog. Van andere worden de spelregels bij toeval teruggevonden, zoals het loterijspel Cavagnole. In het museum kan je deze spelen met andere bezoekers spelen. 

Sport en spel zijn vaak ontstaan uit praktische overwegingen: lopen, zwemmen, schaatsen, steltlopen om je sneller te verplaatsen of hindernissen te nemen, boogschieten, speerwerpen, worstelen om je te verdedigen, schaken en kaart spelen om te leren strategisch na te denken. In de loop der tijden werden ze vooral een bron van genot en plezier, alhoewel ze in de zestiende en zeventiende eeuw ook beschouwd werden als een teken van luiheid en gekheid.

 Virtueel bezoek

 Virtuele tentoonstelling: Sportieve Pret in het Prentenkabinet

 Dodobord: een Plantijnse versie van het ganzenbord

 Cavagnole: een uniek gezelschapsspel uit eigen archief

  Vrijdagmarkt 22-23, 2000 Antwerpen

Moderne sporten zijn ontstaan uit oude vrijetijdsbestedingen. Zo was kaatsen een voorloper van tennis en groeide golf uit het middeleeuwse kolven. De introductie van gestandaardiseerde en georganiseerde sporten betekende niet dat de volksspelen verdwenen. Ze bleven als lokale overleveringen hun weg gaan. Er zijn dan ook  geen algemeen geldende reglementen en de vereisten qua infrastructuur en materiaal  zijn minder hoog. Een groot deel van de volkse recreatie speelde zich dan ook af in en rond de kroeg. Antwerpen telde in de negentiende eeuw talrijke spelmaatschappijen. Bij de typische caféspelen waren naast biljart en kegelen vooral het schijvenspel, vogelpik en tonspel erg populair. Ook de schutterij, het kaatsen en de prijsvluchten met duiven waren veel beoefende volksspelen in Antwerpen.