Open Monumentendag
zet sport in de kijker.
Lees meer over zwemmen
Veldstraat 83, 2060 Antwerpen
Veldstraat
Het stedelijk zwembad aan de Veldstraat is het oudste bewaard gebleven openbaar zwembad van de stad Antwerpen. Het gebouw van 1932 omvat een 33 meter lang zwembad, badkamers en een turnzaal. De locatie werd in 1929 door het Antwerpse stadsbestuur gekozen omdat er zich al een stookinstallatie van het in 1924 gebouwde badhuis bevond. Hier konden Antwerpenaren die thuis geen bad of douche hadden terecht.
Het ontwerp voor het zwembad werd gemaakt door ingenieur Jozef Algoet voor het technische aspect, bijgestaan door stadsbouwmeester Emiel Van Averbeke voor de vormgeving. Het werd een combinatie van technisch vernuft en een strenge, maar mooie art decostijl. Een uitgebreid programma van technische ruimten, personeelswoningen, kantoor van de directeur, buffet, kapsalon, tribunes, wasserij en veel kelders werd uitgevoerd in hoogwaardige materialen en met de modernste technieken. Zo werd de zwemkuip bovengronds geplaatst zodat deze van alle zijden toegankelijk bleef voor onderhoud. Ook het systeem voor de luchtventilatie was uiterst innovatief. Voor de uitvoering van het complex koos men voor duurzame materialen als beton, keramische tegels, hardsteen en granito.
In 1991 trad Vlarem (Vlaams Reglement betreffende de Milieuvergunning) in werking en het zwembad kon niet aan deze nieuwe verstrengde milieunormen voldoen. Het moest gerenoveerd worden. Om het project rendabel te maken, besliste het stadsbestuur om er een stoombadencomplex, badhuis en beautysalon in te richten. Ook het buffet dat al jaren gesloten was, werd opnieuw in gebruik genomen. Ter voorbereiding van de werken werd een historisch onderzoek uitgevoerd bestaande uit een archiefstudie en een onderzoek ter plaatse. De ingrijpende restauratie begon in 2005. De hele badkuip werd weggenomen en vervangen. Alle tegels werden gedemonteerd, gekuist en herplaatst. Bij de vensters boven is de originele roedeverdeling teruggebracht en is het geel gehamerd glas herplaatst. De lelijke geluidsisolatie verdween en werd vervangen door een akoestisch plafond. Het stucbeeldhouwwerk met de verluchtinggaten van de zoldering werd hersteld. Ook de bolarmaturen, de verlichtingselementen uit 1933, zijn teruggebracht. Het jurybalkon werd herbouwd en de glasramen terug in elkaar gepuzzeld. De technische installatie werd vernieuwd. Zo is het oudste overgebleven zwembad van Antwerpen weer in haar oorspronkelijke staat hersteld en beantwoordt het aan alle normen.
Hoewel het verboden was te baden en te zwemmen in de Schelde, de vlieten en de vesten, gebeurde dit in de jaren 1830 - 40 veelvuldig, vooral in de Schelde ter hoogte van het Oude Arsenaal. Het verbod was vooral ingegeven door overwegingen in verband met de openbare zedelijkheid. De stad wilde de naakte baders en zwemmers weg hebben uit het stadscentrum.
De eerste badhuizen en zwembaden werden opgericht door privéondernemers. In Antwerpen realiseerde J.G. Eberhart in 1836 een badenschip ter hoogte van de Plantijnkaai met koude en warme baden en een zwembad. Vermoedelijk moest het verdwijnen omdat het de scheepvaart hinderde. Talrijke andere ondernemers maakten plannen voor gelijkaardige projecten, maar die werden niet gerealiseerd.
In 1852 zou er een eerste gemeentelijk openluchtbad komen. De toegang was gratis, het gebruik van een zwembroek, handdoeken en kleedkamers was te betalen. Het zwembad werd ontworpen door stadsarchitect Pierre Bruno Bourla en bevond zich achter het Zuidkasteel, tussen de Schelde en
de lunet van het Kiel. Het zwembad stond in verbinding met de Schelde en liep dagelijks leeg bij laag tij en terug vol bij hoog tij. Dit zorgde op termijn voor slibafzetting op de bodem en aangezien de nodige onderhoudswerken uitbleven ging de hygiëne van het zwembad er vanaf de jaren 1860 op achteruit. In 1876 werden de gronden onteigend voor de aanleg van het Zuidstation.
Uit bezoekersaantallen blijkt dat het zwembad ondanks de afgelegen locatie een succes was. Het overgrote deel van de baders en zwemmers waren volksmensen. Daarnaast was er een betalend gedeelte dat bezocht werd door leden van de burgerij. Naakt zwemmen was toegestaan dus was het zwembad enkel toegankelijk voor mannen. Voor vrouwen was er geen openbare badgelegenheid waardoor volksvrouwen zich niet konden baden. De bevordering van de hygiëne was voor de overheid nochtans de hoofdreden om het zwembad op te richten. Aangezien stilaan ook elders in de stad badhuizen werden opgericht waar men terecht kon voor een wasbeurt kreeg de recreatieve en sportieve functie van het zwembad steeds meer de overhand.
Na de onteigening van de zwembadgronden in 1876 kocht de stad een nieuw terrein tussen het station, de Brusselstraat en de Brederodestraat voor de aanleg van een nieuw zwembad. Het kon tegen 1878 in gebruik genomen worden. Opnieuw was het stedelijk zwembad enkel toegankelijk voor mannelijke bezoekers. Omwille van de kritiek werd in 1879 in de gemeenteraad beslist het betalend gedeelte van het zwembad op dinsdag- en vrijdagvoormiddag open te stellen voor dames. Door het beperkt aantal uren en omdat ze enkel tot het betalend gedeelde werden toegelaten was dit geen groot succes.
De Sport Anversois werd opgericht in 1876 en was de eerste vereniging waar men naast roeien, turnen, schermen of rolschaatsen ook kon zwemmen. Aan het Oud Arsenaal bakende ze een zwemgelegenheid af in de Schelde. Hier werden op 13 augustus 1876 de eerste Antwerpse zwemwedstrijden georganiseerd. De eerste echte zwemvereniging was de Antwerpsche Zwemclub, opgericht in 1895. Naar eigen zeggen richtte de club zich op de kleine burgerij en ijverde zij ervoor het zwemonderwijs verplicht te maken in de scholen en het leger. Naast clubkampioenschappen voor de leden en hun familie organiseerde de club internationale wedstrijden tijdens de gemeentefeesten. De vereniging vervulde ook een pioniersrol wat het Belgische dameszwemmen betreft.
Vanaf 1891 was zwemmen officieel opgenomen in het programma lichamelijke opvoeding van de Antwerpse gemeentescholen. Het doel was dat kinderen een keer per week zouden kunnen zwemmen. Door een tekort aan zweminfrastructuur was dit geen succes. Herhaaldelijk werden pleidooien gehouden voor de oprichting van een zwembad in het noorden van de stad. Ook de zwemverenigingen waren vragende partij. Zij moesten tijdens de wintermaanden gebruikmaken van het privaat badhuis en zwembad dat in 1901 in de Lange Gasthuisstraat was geopend door Emile Descamps, geneesheer en oud provincieraadslid van Antwerpen. De kosten daarvan liepen hoog op.
Toch zou het nog tot 1926 duren vooraleer een ontwerp werd gemaakt voor een overdekt zwembad in de Veldstraat. Het feit dat de bouw van dit zwembad na de Eerste Wereldoorlog nog zo lang aansleepte, was te wijten aan de Olympische Spelen. De oprichting van een tijdelijk olympisch zwembad slokte alle aandacht en middelen op zodat de bouw van een permanente instelling ten behoeve van de dichtbevolkte noordelijke stadswijk werd uitgesteld.
Veldstraat
De Optimist
Veldstraat
Open Monumentendag
zet sport in de kijker.
Lees meer over zwemmen
Veldstraat 83, 2060 Antwerpen
Het stedelijk zwembad aan de Veldstraat is het oudste bewaard gebleven openbaar zwembad van de stad Antwerpen. Het gebouw van 1932 omvat een 33 meter lang zwembad, badkamers en een turnzaal. De locatie werd in 1929 door het Antwerpse stadsbestuur gekozen omdat er zich al een stookinstallatie van het in 1924 gebouwde badhuis bevond. Hier konden Antwerpenaren die thuis geen bad of douche hadden terecht.
Het ontwerp voor het zwembad werd gemaakt door ingenieur Jozef Algoet voor het technische aspect, bijgestaan door stadsbouwmeester Emiel Van Averbeke voor de vormgeving. Het werd een combinatie van technisch vernuft en een strenge, maar mooie art decostijl. Een uitgebreid programma van technische ruimten, personeelswoningen, kantoor van de directeur, buffet, kapsalon, tribunes, wasserij en veel kelders werd uitgevoerd in hoogwaardige materialen en met de modernste technieken. Zo werd de zwemkuip bovengronds geplaatst zodat deze van alle zijden toegankelijk bleef voor onderhoud. Ook het systeem voor de luchtventilatie was uiterst innovatief. Voor de uitvoering van het complex koos men voor duurzame materialen als beton, keramische tegels, hardsteen en granito.
In 1991 trad Vlarem (Vlaams Reglement betreffende de Milieuvergunning) in werking en het zwembad kon niet aan deze nieuwe verstrengde milieunormen voldoen. Het moest gerenoveerd worden. Om het project rendabel te maken, besliste het stadsbestuur om er een stoombadencomplex, badhuis en beautysalon in te richten. Ook het buffet dat al jaren gesloten was, werd opnieuw in gebruik genomen. Ter voorbereiding van de werken werd een historisch onderzoek uitgevoerd bestaande uit een archiefstudie en een onderzoek ter plaatse. De ingrijpende restauratie begon in 2005. De hele badkuip werd weggenomen en vervangen. Alle tegels werden gedemonteerd, gekuist en herplaatst. Bij de vensters boven is de originele roedeverdeling teruggebracht en is het geel gehamerd glas herplaatst. De lelijke geluidsisolatie verdween en werd vervangen door een akoestisch plafond. Het stucbeeldhouwwerk met de verluchtinggaten van de zoldering werd hersteld. Ook de bolarmaturen, de verlichtingselementen uit 1933, zijn teruggebracht. Het jurybalkon werd herbouwd en de glasramen terug in elkaar gepuzzeld. De technische installatie werd vernieuwd. Zo is het oudste overgebleven zwembad van Antwerpen weer in haar oorspronkelijke staat hersteld en beantwoordt het aan alle normen.
Veldstraat
De Optimist
Hoewel het verboden was te baden en te zwemmen in de Schelde, de vlieten en de vesten, gebeurde dit in de jaren 1830 - 40 veelvuldig, vooral in de Schelde ter hoogte van het Oude Arsenaal. Het verbod was vooral ingegeven door overwegingen in verband met de openbare zedelijkheid. De stad wilde de naakte baders en zwemmers weg hebben uit het stadscentrum.
De eerste badhuizen en zwembaden werden opgericht door privéondernemers. In Antwerpen realiseerde J.G. Eberhart in 1836 een badenschip ter hoogte van de Plantijnkaai met koude en warme baden en een zwembad. Vermoedelijk moest het verdwijnen omdat het de scheepvaart hinderde. Talrijke andere ondernemers maakten plannen voor gelijkaardige projecten, maar die werden niet gerealiseerd.
In 1852 zou er een eerste gemeentelijk openluchtbad komen. De toegang was gratis, het gebruik van een zwembroek, handdoeken en kleedkamers was te betalen. Het zwembad werd ontworpen door stadsarchitect Pierre Bruno Bourla en bevond zich achter het Zuidkasteel, tussen de Schelde en de lunet van het Kiel. Het zwembad stond in verbinding met de Schelde en liep dagelijks leeg bij laag tij en terug vol bij hoog tij. Dit zorgde op termijn voor slibafzetting op de bodem en aangezien de nodige onderhoudswerken uitbleven ging de hygiëne van het zwembad er vanaf de jaren 1860 op achteruit. In 1876 werden de gronden onteigend voor de aanleg van het Zuidstation.
Uit bezoekersaantallen blijkt dat het zwembad ondanks de afgelegen locatie een succes was. Het overgrote deel van de baders en zwemmers waren volksmensen. Daarnaast was er een betalend gedeelte dat bezocht werd door leden van de burgerij. Naakt zwemmen was toegestaan dus was het zwembad enkel toegankelijk voor mannen. Voor vrouwen was er geen openbare badgelegenheid waardoor volksvrouwen zich niet konden baden. De bevordering van de hygiëne was voor de overheid nochtans de hoofdreden om het zwembad op te richten. Aangezien stilaan ook elders in de stad badhuizen werden opgericht waar men terecht kon voor een wasbeurt kreeg de recreatieve en sportieve functie van het zwembad steeds meer de overhand.
Na de onteigening van de zwembadgronden in 1876 kocht de stad een nieuw terrein tussen het station, de Brusselstraat en de Brederodestraat voor de aanleg van een nieuw zwembad. Het kon tegen 1878 in gebruik genomen worden. Opnieuw was het stedelijk zwembad enkel toegankelijk voor mannelijke bezoekers. Omwille van de kritiek werd in 1879 in de gemeenteraad beslist het betalend gedeelte van het zwembad op dinsdag- en vrijdagvoormiddag open te stellen voor dames. Door het beperkt aantal uren en omdat ze enkel tot het betalend gedeelde werden toegelaten was dit geen groot succes.
De Sport Anversois werd opgericht in 1876 en was de eerste vereniging waar men naast roeien, turnen, schermen of rolschaatsen ook kon zwemmen. Aan het Oud Arsenaal bakende ze een zwemgelegenheid af in de Schelde. Hier werden op 13 augustus 1876 de eerste Antwerpse zwemwedstrijden georganiseerd. De eerste echte zwemvereniging was de Antwerpsche Zwemclub, opgericht in 1895. Naar eigen zeggen richtte de club zich op de kleine burgerij en ijverde zij ervoor het zwemonderwijs verplicht te maken in de scholen en het leger. Naast clubkampioenschappen voor de leden en hun familie organiseerde de club internationale wedstrijden tijdens de gemeentefeesten. De vereniging vervulde ook een pioniersrol wat het Belgische dameszwemmen betreft.
Vanaf 1891 was zwemmen officieel opgenomen in het programma lichamelijke opvoeding van de Antwerpse gemeentescholen. Het doel was dat kinderen een keer per week zouden kunnen zwemmen. Door een tekort aan zweminfrastructuur was dit geen succes. Herhaaldelijk werden pleidooien gehouden voor de oprichting van een zwembad in het noorden van de stad. Ook de zwemverenigingen waren vragende partij. Zij moesten tijdens de wintermaanden gebruikmaken van het privaat badhuis en zwembad dat in 1901 in de Lange Gasthuisstraat was geopend door Emile Descamps, geneesheer en oud provincieraadslid van Antwerpen. De kosten daarvan liepen hoog op.
Toch zou het nog tot 1926 duren vooraleer een ontwerp werd gemaakt voor een overdekt zwembad in de Veldstraat. Het feit dat de bouw van dit zwembad na de Eerste Wereldoorlog nog zo lang aansleepte, was te wijten aan de Olympische Spelen. De oprichting van een tijdelijk olympisch zwembad slokte alle aandacht en middelen op zodat de bouw van een permanente instelling ten behoeve van de dichtbevolkte noordelijke stadswijk werd uitgesteld.