Districtshuis Borgerhout
In het begin was er…
Borgerhout ontstond rond de Turnhoutsebaan als gehucht van Deurne. Het werd voor het eerst vermeld in 1214. Sinds het einde van de 15de eeuw was Borgerhout vooral op Antwerpen gericht, met een stadsbedienende landbouwbevolking. Daarnaast vestigden zich langs de Turnhoutsebaan handelaars, herbergiers en beenhouwers. De bloeiende brouwindustrie, vrij van Antwerpse accijnzen, leidde in de 16de eeuw tot conflicten met de stad. De focus op Antwerpen zorgde ervoor dat Borgerhout hoe langer hoe meer vervreemde van het landelijke, agrarische Deurne. In 1836 werd Borgerhout politiek zelfstandig en een jaar later kreeg het ook een eigen parochie.
Reuzenhuis wordt gemeentehuis
Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1830 verwierven de Borgerhoutenaren de meerderheid in de gemeenteraad van Deurne-Borgerhout. Ze beslisten aan de Gedeputeerde Staten machtiging te vragen om het oude Reuzenhuis in Borgerhout om te bouwen tot gemeentehuis. De verbouwing resulteerde in de afbraak van het Reuzenhuis en de oprichting van een nieuw gemeentehuis. Het werd in 1834 in gebruik genomen en behield deze functie tot 1889. In 1885 hadden de gebroeders Blomme immers de opdracht gekregen om alweer een nieuw gemeentehuis te bouwen aan het Moorkensplein. Het oude raadhuis was door de bevolkingstoename te klein geworden.
Scheiding van Deurne en Borgerhout
Tot 1836 vormden Deurne en Borgerhout een eenheid op bestuurlijke en parochiaal vlak.
Eigen vormentaal
De bouw van gemeentehuizen was op dat moment een vrij recent gegeven. Tijdens de Franse periode kregen de gemeenten een grotere autonomie, die met de Belgische gemeentewet van 1830 werd bevestigd. Ook kleinere gemeenten, waar vaak in een herberg werd vergaderd, hadden nu nood aan een eigen gemeentehuis.
In de loop van de 19de eeuw werd een nieuwe typologie voor dit soort gebouwen ontwikkeld. Louis Cloquet beschreef deze in zijn ‘Traité d’architecture’. Het gemeentehuis dat de gebroeders Blomme voor Borgerhout ontwierpen was duidelijk gebaseerd op deze typologie. Het rijk gedecoreerde complex, opgetrokken in Vlaamse neorenaissancestijl straalt zelfstandigheid en welvarendheid uit. De hoofdgevel wordt gedomineerd door een vierkante toegangstoren met beiaard.
Op het gelijkvloers bevonden zich de ruimten voor politie en brandweer, de portierswoning, vier gevangeniskamers, het kadaster, het lokaal van de bouwmeester, het bureel van weldadigheid en de gemeenteontvanger. Op het schoon verdiep had men lokalen voor de vrederechter, zittingzaal en griffie, het kabinet van de burgemeesters, het secretariaat, de burgerlijke stand, de bevolking en de militie ondergebracht. Op de eerste verdieping waren de trouw-, feest- en ontvangstzaal, de raadzaal, een kleine vergaderzaal en de bibliotheek gevestigd. Deze lokalen komen uit op een prachtige ontvangsthal. De zalen zijn afgewerkt met eikenhouten lambriseringen, parketten en zolderingen en grote schouwmantels van marmer of hout in Vlaamse neorenaissancestijl. De prachtige vestibule is uitgewerkt in verschillende soorten marmer.
In 2015-2017 is het gebouw gerenoveerd om het in te richten als districtshuis. Naast een ceremoniële functie is de volledige districts- en loketwerking van Borgerhout er ondergebracht.
Moorkensplein 1, 2140 Borgerhout
Bezoek met audiotour
Districtshuis Borgerhout
Moorkensplein 1, 2140 Borgerhout
Bezoek met audiotour
Scheiding van Deurne en Borgerhout
Tot 1836 vormden Deurne en Borgerhout een eenheid op bestuurlijke en parochiaal vlak.
In het begin was er…
Borgerhout ontstond rond de Turnhoutsebaan als gehucht van Deurne. Het werd voor het eerst vermeld in 1214. Sinds het einde van de 15de eeuw was Borgerhout vooral op Antwerpen gericht, met een stadsbedienende landbouwbevolking. Daarnaast vestigden zich langs de Turnhoutsebaan handelaars, herbergiers en beenhouwers. De bloeiende brouwindustrie, vrij van Antwerpse accijnzen, leidde in de 16de eeuw tot conflicten met de stad. De focus op Antwerpen zorgde ervoor dat Borgerhout hoe langer hoe meer vervreemde van het landelijke, agrarische Deurne. In 1836 werd Borgerhout politiek zelfstandig en een jaar later kreeg het ook een eigen parochie.
Reuzenhuis wordt gemeentehuis
Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1830 verwierven de Borgerhoutenaren de meerderheid in de gemeenteraad van Deurne-Borgerhout. Ze beslisten aan de Gedeputeerde Staten machtiging te vragen om het oude Reuzenhuis in Borgerhout om te bouwen tot gemeentehuis. De verbouwing resulteerde in de afbraak van het Reuzenhuis en de oprichting van een nieuw gemeentehuis. Het werd in 1834 in gebruik genomen en behield deze functie tot 1889. In 1885 hadden de gebroeders Blomme immers de opdracht gekregen om alweer een nieuw gemeentehuis te bouwen aan het Moorkensplein. Het oude raadhuis was door de bevolkingstoename te klein geworden.
Eigen vormentaal
De bouw van gemeentehuizen was op dat moment een vrij recent gegeven. Tijdens de Franse periode kregen de gemeenten een grotere autonomie, die met de Belgische gemeentewet van 1830 werd bevestigd. Ook kleinere gemeenten, waar vaak in een herberg werd vergaderd, hadden nu nood aan een eigen gemeentehuis.
In de loop van de 19de eeuw werd een nieuwe typologie voor dit soort gebouwen ontwikkeld. Louis Cloquet beschreef deze in zijn ‘Traité d’architecture’. Het gemeentehuis dat de gebroeders Blomme voor Borgerhout ontwierpen was duidelijk gebaseerd op deze typologie. Het rijk gedecoreerde complex, opgetrokken in Vlaamse neorenaissancestijl straalt zelfstandigheid en welvarendheid uit. De hoofdgevel wordt gedomineerd door een vierkante toegangstoren met beiaard.
Op het gelijkvloers bevonden zich de ruimten voor politie en brandweer, de portierswoning, vier gevangeniskamers, het kadaster, het lokaal van de bouwmeester, het bureel van weldadigheid en de gemeenteontvanger. Op het schoon verdiep had men lokalen voor de vrederechter, zittingzaal en griffie, het kabinet van de burgemeesters, het secretariaat, de burgerlijke stand, de bevolking en de militie ondergebracht. Op de eerste verdieping waren de trouw-, feest- en ontvangstzaal, de raadzaal, een kleine vergaderzaal en de bibliotheek gevestigd. Deze lokalen komen uit op een prachtige ontvangsthal. De zalen zijn afgewerkt met eikenhouten lambriseringen, parketten en zolderingen en grote schouwmantels van marmer of hout in Vlaamse neorenaissancestijl. De prachtige vestibule is uitgewerkt in verschillende soorten marmer.
In 2015-2017 is het gebouw gerenoveerd om het in te richten als districtshuis. Naast een ceremoniële functie is de volledige districts- en loketwerking van Borgerhout er ondergebracht.