De pilootprojecten testen tot midden 2025 onderdelen van de sociaal circulaire voedselhub.
Ze focussen op een aantal uitdagingen, waaronder deze:

• Wat is de impact van bestaande wetten rond voedselveiligheid op de werking van de voedselhub?

• Kunnen snel bederfbare reststromen uit de retailsector efficiënt worden omgezet naar langer houdbare ingrediënten?

• Hoe kan overkoepelende samenwerking duurzaam worden vormgegeven?

• Welke nieuwe technologie kan ingezet worden om onvermijdbare reststromen op te waarden?

Elk pilootproject en elk van deze uitdagingen heeft het potentieel om op grote schaal uitgerold te worden. Lukt het bijvoorbeeld om instabiele reststromen rendabel te maken? Dan kan dit veel bedrijven helpen. Of als blijkt dat reststromen uit de haven een nieuwe bestemming kunnen krijgen, dan zal er op korte termijn eveneens een groot opschalingspotentieel zijn gelet op de grote voedselvolumes waarover het gaat. 

Pilootprojecten werken kritische drempels weg

Hoe kan de lokale overheid helpen?

De lokale overheid kan:

• het eigen netwerk inzetten gedurende het traject

• financiële ondersteuning geven

• ruimte ter beschikking stellen

• zelf een circulair aankoopbeleid voeren

• via een concessiebeleid een voedselhub ondersteunen

• inwoners en ondernemers sensibiliseren rond het belang van een voedselhub

• eigen kennis rond armoedebestrijding, lokale economie, voeding ... delen

• een regisseur voorzien voor het realiseren van een voedselhub op lange termijn

• innovatie stimuleren in thema's die linken aan een voedselhub

• de bekendheid van een voedselhub vergroten

• het eigen afvalbeleid linken aan de doelstellingen van een voedselhub

© Frederik Beyens

De partners in het innovatietraject gaven aan dat de betrokkenheid van de lokale overheid belangrijk is voor meervoudige waardecreatie.

Daarom onderzochten masterstudenten van de opleiding Sustainability Science and Policies (Universiteit Maastricht, School of Business and Economics) de rol van een lokale overheid bij voedselhubs in onder andere Milaan, Berlijn en Stockholm.

Volgens het onderzoek neemt de lokale overheid best een rol op als de voedselhub een breed maatschappelijk belang dient. Die rol kan variëren van actieve trekker tot participant.  

Een actieve rol van de lokale overheid is nodig

Het businessmodel van een sociaal circulaire voedselhub is meer dan de som van de modellen van de deelnemende organisaties.

Het model streeft naar meervoudige waardecreatie. Enkel zo kan een integrale en duurzame businesslogica worden ontwikkeld.

De betrokken partners legden samen een eerste basis voor een solide businessmodel dat ook rekening houdt met:

• efficiëntie in logistiek

• nieuwe dienstverlening rond verwerking en verpakking van voedsel

• armoedebestrijding

• het verkleinen van de afstand tot de arbeidsmarkt

• datagedreven kennisopbouw  

© Gianni Camilleri

Een voedselhub creëert meer waarde dan je denkt

Een voedselhub creëert sociale, economische en ecologische waarden.

Het zorgt ervoor dat knelpunten in het voedselsysteem samen worden geïdentificeerd en aangepakt. Denk bijvoorbeeld aan:

• het afstemmen van voedseltransport, coherente distributie van voedsel in de stad, voedsellekkages ...

• het onderbenut potentieel van lokale voedselstromen

• de beperkte toegankelijkheid van gezond voedsel voor kwetsbare inwoners

• het groot onderbenut potentieel van lokale voedselstromen

• de druk op de landbouw die in een duurzame transitie gaat of moet gaan

Veel stakeholders werken vandaag al hard aan initiatieven binnen het kader van de circulaire en sociale voedselhub. Kenmerkend is dat deze initiatieven dikwijls kansen bieden voor opschaling.

De verhuis van Foodsavers naar Kielsbroek is een startpunt voor de unieke koppeling tussen klimaat- en sociale doelstellingen van stad Antwerpen.

Tegelijkertijd worden circulaire initiatieven op verschillende beleidsniveaus (van Vlaams tot Europees beleid) aangemoedigd. Denk bijvoorbeeld aan de Werkagenda Circulaire Voeding van Vlaanderen.    

Er is een momentum voor een voedselhub

Antwerpen heeft de troeven voor een voedselhub

Antwerpen is een havenstad. Een stad waar veel voedsel binnenkomt én verloren gaat. Een stad met veel consumptie en tegelijk veel armoede en inwoners met een afstand tot de arbeidsmarkt. Die kenmerken bieden kansen om een sociaal circulaire voedselhub te ontwikkelen.

Antwerpen biedt ook logistieke en circulaire kansen. Kijk bijvoorbeeld naar de brede omgeving van Kielsbroek en BlueGate. In deze regio bevinden zich nu al bedrijven die een rol opnemen of kunnen opnemen in de Antwerpse voedselstromen.

Antwerpen telt sterke partners in de korte keten. Ze professionaliseren volop hun werking. Daardoor ontstaat meer synergie en dus meer mogelijkheden voor een Antwerpse voedselhub.

Antwerpen heeft dus de troeven om Europees koploper te worden in de ontwikkeling van een sociaal
circulaire voedselhub.