SCROLL

Wervende beursstand op locatie.
Medewerkers van het team Circulair Zuid.
Wat leren we uit Circulair Zuid?


Overtuigen met een wit blad is lastig
Circulair Zuid is een cocreatieproject: de bewoners bouwen alle projecten van nul af aan mee op. Dat betekent ook dat we in het begin weinig incentives hadden om bewoners mee in het project te trekken. Er was nog geen community, geen app, geen zonne-installatie. Eigenlijk vroegen we een blindelings vertrouwen om zich te engageren in hun duurzame wijk. Daardoor verliep de werving moeilijk. Pas in het laatste jaar, toen de verschillende projecten vorm kregen en er meer mensen in de wijk kwamen wonen, ging de werving vlotter. 3,5 jaar bleek dan ook veel te kort om grote stappen te zetten. Doen we dit opnieuw? Dan zorgen we ervoor dat essentiële projectonderdelen, zoals de zonnepanelen, al aanwezig zijn.



Subsidieprojecten: meer oog nog voor kruisbestuiving
Circulair Zuid kreeg subsidies van het Europese Urban Innovative Actions-programma. Bij zulke projectoproepen staat of valt het succes vaak door de hoeveelheid vernieuwende projecten. Volgens ons zou er veel meer aandacht mogen zijn voor kruisbestuiving, voortbouw op eerdere projecten en kennisuitwisseling, zodat je niet van nul hoeft te starten. Want de periode van 3 jaar bleek veel te kort om alles te realiseren. En er mag voor ons meer vrijheid komen binnen de projectoproepen. Want sommige waardevolle dingen konden we niet realiseren omdat het niet beschreven stond in de oorspronkelijke projectaanvraag.  


Iedereen aan boord
Een project als Circulair Zuid raakt aan heel wat beleidsthema’s. Om het project te doen slagen én later uit te breiden naar de hele stad, heb je een engagement nodig van de hele administratie en het politieke niveau.

Onze tips? 

  1. Stel je projectteam samen uit verschillende diensten van de stad. 

  2. Betrek alle diensten bij de opmaak van het projectplan.

  3. Blijf communiceren tijdens het project en leg links met andere stadsprojecten.

Nog een aandachtspunt is dat de projectontwikkelaar van Nieuw Zuid geen officiële partner was van het Circulair Zuid-project. En dat zorgde regelmatig voor moeilijkheden, onder andere bij de plaatsing van de zonnepanelen en technische installaties.


Weinig bereidheid tot extra investeringen
Veel bewoners kozen bewust voor de duurzame wijk en de nieuwe energiezuinige huizen en appartementen. Ze hebben dus het gevoel dat ze niet veel beter meer kunnen doen. Daardoor waren ze terughoudend om daarbovenop nog investeringen te doen, bijvoorbeeld in de gedeelde zonnepanelen. Daar komt bij dat duurzame producten vandaag nog vaak duurder zijn dan wegwerpproducten omdat de ecologische kosten niet in de prijs worden meegerekend. Zo krijgen mensen geen incentive, maar moeten ze juist meer moeite doen en meer betalen voor het duurzame alternatief.  


Gedragsverandering: bottom-up én top-down
De community van bewoners was cruciaal voor Circulair Zuid. Bewoners overtuigden hun buren om mee in het project te stappen. Ze stimuleerden en inspireerden elkaar om minder energie en water te verbruiken, minder weg te gooien en meer materialen te delen en te repareren. Het samenzijn en samenwerken triggerde het groepsgevoel. Maar om gedrag op lange termijn te veranderen, zijn er ook incentives van bovenaf nodig. Initiatieven ontstaan niet vanzelf.


Ontmoeting wérkt
De ontmoeting, samenwerking en het samenzijn met anderen had een enorm positief effect op het engagement van onze deelnemers. In een gemoedelijke en veilige omgeving waar mensen zich kunnen ontspannen gaat het veel vlotter om mee te werken aan een circulaire economie. We kregen de reactie van heel wat deelnemers dat ze zich beter voelden zonder de consumptiedrang. 

Als we 1 ding hebben geleerd van het project Circulair Zuid, dan is het dat ontmoeting wérkt. Dankzij het groepsgevoel en gemeenschap-pelijke doel boekten de deelnemende buren mooie resultaten en hielden ze de circulaire gewoontes veel langer vol. Maar om tot een duurzame gedragsverandering te komen in de hele stad, is er op duurzaamheid gebaseerde wetgeving nodig. Gedragsverandering vraagt ook om permanente incentives en kant-en-klare projecten of instrumenten waar bewoners makkelijk mee aan de slag kunnen.

Behoefte aan een duidelijk voordeel voor bewoners
Door over te schakelen naar een circulair leven, houden we de stad leefbaar voor onszelf, maar vooral voor wie na ons komt. Het bleek lastig om mensen met dat grote langetermijnverhaal te overtuigen. Want ze willen het liefst een direct voordeel voor zichzelf, bijvoorbeeld een lagere energiefactuur. Hetzelfde merkten we bij de communicatie over ‘het project Circulair Zuid’. Het overkoepelende verhaal bleek een ver-van-mijn-bedshow. Dus pakten we het al snel anders aan, met de focus op concrete acties en initiatieven. Uitzoomen deden we alleen als dat echt nodig was.

Projectwerking en community-werking zijn twee aparte dingen
Bij een community breng je in de eerste plaats mensen samen en gaan ze zelf op zoek naar gedeelde interesses en wensen om in cocreatie aan te werken. Projectwerving vertrekt van opgelegde doelen. In het Circulair Zuid-project lagen veel dingen al vast, bijvoorbeeld technologieën, waardoor echte cocreatie binnen de community beperkt was. Ons advies: geef de community genoeg ruimte en vrijheid.

Communicatie als hefboom voor gedragsverandering
Op Nieuw Zuid woont een mix van oud en jong, welvarend en minder welvarend, en bewust duurzaam en weinig geïnteresseerd. Om hen te bereiken moesten we zowel offline als online actief zijn en onze boodschappen aanpassen aan de uiteenlopende doelgroepen, zoals de beginners en gevorderden. Daarnaast wilden we een veel breder publiek in Antwerpen op de hoogte houden. We maakten flyers, affiches, informatiekits, presentaties en werfborden. We communiceerden via de website, nieuwsbrieven, sociale media en de app. We maakten filmpjes en organiseerden het congres Beyond Circular South. Die verschillende kanalen, doelgroepen en boodschappen maakten de communicatie vaak bijzonder complex, maar het was nodig om iedereen aan boord te houden.


6.
Leerpunten

Leerpunten rond organisatie en administratie

Dame leest brochure.

Leerpunten rond het inhoudelijke project

Innoveren in een administratieve context

  • Oproep tot snellere overheidsprocessen: lange besluitvormingscycli, aanbestedingsregels en complexe structuren binnen de overheid maken het lastig om snel vooruit te gaan. We hebben het selectieproces van onze leveranciers daarom meermaals uitbesteed aan onze private projectpartners. Willen overheden snel inspelen op innovaties, dan zijn er aanpassingen nodig in de wetgeving.

  • Basis voor nieuwe wetgeving: als overheid heb je de sleutel in handen om na projecten zoals Circulair Zuid nieuwe wetgeving te maken. Verschillende diensten van stad Antwerpen werken momenteel aan een gemeenschappelijke visie voor de stad, op basis van onze ervaringen. Want lokale overheden hebben heel wat instrumenten in handen om die duurzame transitie vooruit te helpen, denk maar aan de regelgeving rond bouwen. 


© CIRCULAIR ZUID

© CIRCULAIR ZUID

© Lucid

Bezoekers aan circulair festival.

©  Jef Claes

Posters als werving.

© CIRCULAIR ZUID

6.
Leerpunten
Wat leren we uit Circulair Zuid?
Bezoekers aan circulair festival.

Als we 1 ding hebben geleerd van het project Circulair Zuid, dan is het dat ontmoeting wérkt. Dankzij het groepsgevoel en gemeenschap-pelijke doel boekten de deel-nemende buren mooie resultaten en hielden ze de circulaire gewoontes veel langer vol. Maar om tot een duurzame gedragsverandering te komen in de hele stad, is er op duurzaamheid gebaseerde wetgeving nodig. Gedrags-verandering vraagt ook om permanente incentives en kant-en-klare projecten of instrumenten waar bewoners makkelijk mee aan de slag kunnen.

Leerpunten rond organisatie en administratie


Overtuigen met een wit blad is lastig
Circulair Zuid is een cocreatieproject: de bewoners bouwen alle projecten van nul af aan mee op. Dat betekent ook dat we in het begin weinig incentives hadden om bewoners mee in het project te trekken. Er was nog geen community, geen app, geen zonne-installatie. Eigenlijk vroegen we een blindelings vertrouwen om zich te engageren in hun duurzame wijk. Daardoor verliep de werving moeilijk. Pas in het laatste jaar, toen de verschillende projecten vorm kregen en er meer mensen in de wijk kwamen wonen, ging de werving vlotter. 3,5 jaar bleek dan ook veel te kort om grote stappen te zetten. Doen we dit opnieuw? Dan zorgen we ervoor dat essentiële projectonderdelen, zoals de zonnepanelen, al aanwezig zijn.



Posters als werving.

Weinig bereidheid tot extra investeringen
Veel bewoners kozen bewust voor de duurzame wijk en de nieuwe energiezuinige huizen en appartementen. Ze hebben dus het gevoel dat ze niet veel beter meer kunnen doen. Daardoor waren ze terughoudend om daarbovenop nog investeringen te doen, bijvoorbeeld in de gedeelde zonnepanelen. Daar komt bij dat duurzame producten vandaag nog vaak duurder zijn dan wegwerpproducten omdat de ecologische kosten niet in de prijs worden meegerekend. Zo krijgen mensen geen incentive, maar moeten ze juist meer moeite doen en meer betalen voor het duurzame alternatief.  


Medewerkers van het team Circulair Zuid.

Behoefte aan een duidelijk voordeel voor bewoners
Door over te schakelen naar een circulair leven, houden we de stad leefbaar voor onszelf, maar vooral voor wie na ons komt. Het bleek lastig om mensen met dat grote langetermijnverhaal te overtuigen. Want ze willen het liefst een direct voordeel voor zichzelf, bijvoorbeeld een lagere energiefactuur. Hetzelfde merkten we bij de communicatie over ‘het project Circulair Zuid’. Het overkoepelende verhaal bleek een ver-van-mijn-bedshow. Dus pakten we het al snel anders aan, met de focus op concrete acties en initiatieven. Uitzoomen deden we alleen als dat echt nodig was.

Projectwerking en community-werking zijn twee aparte dingen
Bij een community breng je in de eerste plaats mensen samen en gaan ze zelf op zoek naar gedeelde interesses en wensen om in cocreatie aan te werken. Projectwerving vertrekt van opgelegde doelen.
In het Circulair Zuid-project lagen
veel dingen al vast, bijvoorbeeld technologieën, waardoor echte cocreatie binnen de community beperkt was. Ons advies: geef de community genoeg ruimte en vrijheid.

Communicatie als hefboom voor gedragsverandering
Op Nieuw Zuid woont een mix van oud en jong, welvarend en minder welvarend, en bewust duurzaam en weinig geïnteresseerd. Om hen te bereiken moesten we zowel offline als online actief zijn en onze boodschappen aanpassen aan de uiteenlopende doelgroepen, zoals de beginners en gevorderden. Daarnaast wilden we een veel breder publiek in Antwerpen op de hoogte houden.
We maakten flyers, affiches, informatiekits, presentaties en werfborden. We communiceerden via de website, nieuwsbrieven, sociale media en de app. We maakten filmpjes en organiseerden het congres Beyond Circular South. Die verschillende kanalen, doelgroepen en boodschappen maakten de communicatie vaak bijzonder complex, maar het was nodig om iedereen aan boord te houden.


Wervende beursstand op locatie.

Gedragsverandering: bottom-up én top-down
De community van bewoners was cruciaal voor Circulair Zuid. Bewoners overtuigden hun buren om mee in het project te stappen. Ze stimuleerden en inspireerden elkaar om minder energie en water te verbruiken, minder weg te gooien en meer materialen te delen en te repareren. Het samenzijn en samenwerken triggerde het groepsgevoel.
Maar om gedrag op lange termijn te veranderen, zijn er ook incentives van bovenaf nodig. Initiatieven ontstaan niet vanzelf.


Ontmoeting wérkt
De ontmoeting, samenwerking en het samenzijn met anderen had een enorm positief effect op het engagement van onze deelnemers.
In een gemoedelijke en veilige omgeving waar mensen zich kunnen ontspannen gaat het veel vlotter om mee te werken aan een circulaire economie. We kregen de reactie van heel wat deelnemers dat ze zich beter voelden zonder de consumptiedrang. 

Dame leest brochure.

Iedereen aan boord
Een project als Circulair Zuid raakt aan heel wat beleidsthema’s. Om het project te doen slagen én later uit te breiden naar de hele stad, heb je een engagement nodig van de hele administratie en het politieke niveau.

Onze tips? 

  1. Stel je projectteam samen uit verschillende diensten van de stad. 

  2. Betrek alle diensten bij de opmaak van het projectplan.

  3. Blijf communiceren tijdens het project en leg links met andere stadsprojecten.

Nog een aandachtspunt is dat de projectontwikkelaar van Nieuw Zuid geen officiële partner was van het Circulair Zuid-project. En dat zorgde regelmatig voor moeilijkheden, onder andere bij de plaatsing van de zonnepanelen en technische installaties.


Innoveren in een administratieve context

  • Oproep tot snellere overheidsprocessen: lange besluitvormingscycli, aanbestedingsregels en complexe structuren binnen de overheid maken het lastig om snel vooruit te gaan. We hebben het selectieproces van onze leveranciers daarom meermaals uitbesteed aan onze private projectpartners. Willen overheden snel inspelen op innovaties, dan zijn er aanpassingen nodig in de wetgeving.

  • Basis voor nieuwe wetgeving: als overheid heb je de sleutel in handen om na projecten zoals Circulair Zuid nieuwe wetgeving te maken. Verschillende diensten van stad Antwerpen werken momenteel aan een gemeenschappelijke visie voor de stad, op basis van onze ervaringen. Want lokale overheden hebben heel wat instrumenten in handen om die duurzame transitie vooruit te helpen, denk maar aan de regelgeving rond bouwen. 


Digitale publicaties

Blader hier door onze bibliotheek van digitale magazines, brochures, gidsen en andere publicaties.
Volledig scherm