De klimaatverandering vormt één van de grootste uitdagingen vandaag en de volgende jaren. Hoewel het een wereldwijd probleem is, zijn de oorzaken en de oplossingen vaak lokaal. Willen we de klimaatverandering beperken, dan zijn er tussen 2020 en 2030 heel wat ingrepen en inspanningen nodig. Met de stad Antwerpen willen we hierin een voortrekkersrol opnemen. Op die manier dragen we ook bij aan de doelstellingen van het Vlaamse, nationale, Europese en internationale klimaatbeleid.

Al geruime tijd werkt de stad Antwerpen aan oplossingen om de gevolgen van de klimaatverandering beter op te vangen. Een groot deel van deze oplossingen biedt ook kansen voor een aantrekkelijke stad. Met de verhoging van de Scheldekaaien, de heraanleg van de Zuiderdokken inclusief slimme oplossingen voor waterbuffering, tuinstraten in wijken, zijn we al gestart. Maar we pakken de oorzaken ook aan: door inwoners te ondersteunen bij renovatie, actief in te zetten op wind- en zonne-energie, en door een warmtenet in onze stad uit te rollen.

Klimaatbeleid staat niet op zichzelf. Het is complementair met andere beleidsplannen die streven naar een aantrekkelijke en leefbare stad, en versterkt deze. Het Antwerpse waterplan- en het groenplan omvatten een strategie om groen en water terug te brengen in het straatbeeld, zodat beide plannen niet alleen een mooie, maar vooral een leefbare stad garanderen met plekken die een buffer vormen bij extreme regenval en koelte bieden tijdens hitte. 

Met ‘De Grote Verbinding’ wil de stad Antwerpen de komende jaren inzetten op een verhaal van verbinding tussen wijken én mensen. De Oosterweelverbinding en het Toekomstverbond zijn het grootste stadsvernieuwingsproject van deze eeuw en bieden een enorme opportuniteit om onze stad te verbinden tot een hecht geheel. We verbinden de linker- en rechteroever, en maken ook werk van nieuwe tram-, fiets- en wandelverbindingen. Met deze en andere mobiliteitsoplossingen geven we de Antwerpenaren meer keuzevrijheid. 

Het Klimaatplan 2030 is een concreet plan om de CO₂-uitstoot op het grondgebied van de stad te reduceren. Dit doen we in eerste instantie door het energieverbruik van wonen, werken en verkeer te verminderen en verduurzamen. De impact op klimaatverandering is maar één argument. Een fijne en gezonde leefomgeving, betaalbare en betrouwbare bevoorrading van energie, versterking van het economisch weefsel met de creatie van duurzame jobs zijn er enkele andere. 

Het nieuwe Antwerpse klimaatbeleid en de klimaattransitie zullen ook veel nieuwe opportuniteiten creëren voor lokale bedrijven en ondernemers. Dit Klimaatplan 2030 wil een boost geven aan nieuwe duurzame jobs en innovatie door onder andere: renovatie, verduurzaming van het energiesysteem, efficiëntere productieprocessen en duurzamer ruimtegebruik. Het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap schat dat alleen al in Vlaanderen de renovatiesector tot 35.000 extra jobs kan opleveren tussen 2025 en 2040. Het Klimaatplan realiseren in Antwerpen zal niet lukken zonder ons bedrijfsleven. Wel integendeel, Antwerpse bedrijven moeten voor Antwerpen en ver daarbuiten een belangrijke rol spelen in de innovatie die we nodig hebben om onze klimaatambities te realiseren. We willen onze Antwerpse ondernemers en bedrijven daarom helpen in het ontwikkelen en toepassen van klimaatvriendelijke producten, processen en diensten, zodat zij de motor zijn van de transitie naar een klimaatneutrale toekomst.

De Antwerpse haven is, als knooppunt van verkeers-, energie-, materialen-, kennis- en datastromen een belangrijke partner om onze klimaatdoelstellingen te behalen. Het grootste Belgische windpark op land bevindt zich in het havengebied. Het gebied is gezegend met honderden hectaren aan magazijnen waarvan een deel geschikt is voor de installatie van grote oppervlakten aan zonnepanelen. Vele processen van de petro(chemische) cluster maken intensief gebruik van hoogwaardige stoom, waarvan de overblijvende restwarmte interessant is als warmtebron voor bijvoorbeeld stadsgebouwen. Ook op het vlak van modal shift, opvang en hergebruik van CO₂, duurzaam geproduceerde brandstoffen, productie van hoogwaardige en recycleerbare kunststoffen en circulariteit biedt de havengemeenschap belangrijke klimaattroeven.

Om de gevolgen van de klimaatverandering op te vangen, willen we bewust ruimte geven aan de stad van morgen. De focus ligt daarbij op Antwerpen als levendige woonstad op maat van de Antwerpenaren, als slimme netwerkstad en als robuust landschap met ruimte voor groen, water en recreatie.

Het mag duidelijk zijn, we doen al veel, maar we willen vooral nog veel meer doen tegen 2030. Hoe we onze ambitie willen waarmaken, leest u in de volgende hoofdstukken.

Iedereen betrekken in de uitvoering van het klimaatplan

Het Klimaatplan 2030 biedt kansen om mensen dichter bij elkaar te brengen en de stadsregio welvarender, gezonder en slimmer te maken. In die zin zal het nieuwe Klimaatplan 2030 verbinden door publiek, maatschappelijk en privaat ondernemerschap. De stad wil dit samen doen met stakeholders uit de bedrijfswereld, kennisinstellingen, strategische organisaties, en bewonersvertegenwoordigers. In de opmaak van het Klimaatplan 2030 werden stakeholders actief betrokken. Bewoners, bezoekers, studenten, ondernemers en stadsmedewerkers namen deel aan acht werksessies en een klimaatcafé. Via dit participatieproces verkregen we waardevolle input die werd meegenomen in de uitwerking van het klimaatplan en van het governance-model.

Dit governance-model is geen klassiek hiërarchisch model met de stad als leider, maar een intendantmodel waarbij een klimaatregisseur als drijvende kracht een beroep doet op het leiderschap van de stad én alle andere stakeholders. In hoofdstuk 11 leest u in detail hoe we dat willen aanpakken.