HOOFD
ROL
SPELERS
Voor een project dat een hele wijk in beweging wil brengen, heb je trekkers en bruggenbouwers nodig.
Verschillende mensen met uiteenlopende achtergronden waren betrokken. Acht hoofdrolspelers –
4 buurtbewoners, 2 ambtenaren, 2 experts –
doen hun verhaal.
TIMMY
De handige Harry
REINHILDE
De regisseur
ARDUÏN
De woordvoerder
NIKI
De coach
KOEN
De verkenner
JOS
De ambassadeur
NORA
De dirigent
NICO
De strateeg
Wie is Timmy? “Ik heb professioneel én persoonlijk belangstelling voor energiezuinig waterverbruik en verwarming. Als specialist in duurzame en toekomstgerichte oplossingen op het gebied van verwarmingsinstallaties ben ik daar dagelijks mee bezig.”
Wat was zijn rol? Timmy had vooral een praktische, uitvoerende rol. “Met technische vragen kan iedereen sowieso bij mij terecht. Ik probeer om logistiek mee te helpen door te zorgen voor gereedschap en materiaalvervoer voor de projecten. Ik vond het een geweldige ervaring en ik heb heel veel buurtbewoners leren kennen. Klimaatadaptatie was dankzij mijn job niet onbekend, maar nu zet ik er zelf mijn schouders onder. In mijn eigen wijk nog wel.”
Timmy van Langenhove
De Handige Harry
“Ik ben telkens weer blij dat zoveel verschillende buurtbewoners willen meehelpen om van de projecten iets moois
te maken.”
TIMMY
BUURTBEWONER
© Sint-Andries Klimaatrobuust
Wie is Reinhilde? Reinhilde Schmit is projectleider voor investeringsprojecten in het openbaar domein in het district Antwerpen en heeft een academische achtergrond in stadsontwikkeling en -geografie. Ze slaat de brug tussen het districtsniveau en de dienst publieke ruimte op stadsniveau en houdt zich bezig met de heraanleg van straten en pleinen. Met Nora vormt ze het kernteam en het aanspreekpunt voor de wijkbewoner.
Wat was haar rol? Reinhilde vond het project in Sint-Andries extra boeiend omdat ze de publieke ruimte niet enkel ontwerpmatig kon bekijken – zoals ze dat gewend is in dagelijks werk – maar vanuit een veel breder perspectief. “Dit paste heel erg goed in de manier van denken die ik meekreeg in mijn opleiding tot stadsgeograaf. Stadslab2050 was volledig nieuw voor me, maar ik was al snel enthousiast over de experimentele aanpak van het project”. Het is een EU-project met heel wat administratie. Die neemt Reinhilde op zich. Het project was voor haar niet enkel inhoudelijk een heel leerzame ervaring, maar bood ook veel nieuwe inzichten in de praktijkgerichte samenwerking met bewoners. Door samen stenen uit breken of regentonnen te verslepen bouw je een band op.
reinhilde schmit
De regisseur
“Het thema klimaat-adaptatie blijkt helemaal geen abstract begrip te zijn voor de bewoners van sint-Andries”
REINHILDE
PROJECTLEIDER OPENBARE RUIMTE
© stad Antwerpen
NIKI FRANTZESKAKI
De coach
De openheid om nieuwe dingen te proberen, te experimenteren en de geïntegreerde visie van stedelijke veerkracht in
Sint-Andries vond ik heel inspirerend
NIKI
EXPERT DUURZAME TRANSITIEPROCESSEN
© Drift
Arduïn Cielen
De woordvoerder
“Ik heb geleerd om inzichten te verspreiden, mensen te overtuigen en om zelf in de belangstelling te staan”
ARDUÏN
BUURTBEWONER
© Sint-Andries Klimaatrobuust
Wie is Jos? Jos woont al sinds 1973 in Sint-Andries en startte mee het eerste buurtopbouwwerk in Antwerpen op. Diezelfde vereniging van toen is nu de vzw Veerkrachtig Sint-Andries. Daarnaast was Jos secretaris van de officiële stuurgroep, waar bewoners en stadsambtenaren intens samenwerkten, grootse dossiers realiseerden of deden kantelen in de goede richting. Jos is lid van de gemeentelijke commissie voor ruimtelijke ordening (gecoro), een officieel adviesorgaan waarlangs hij klimaat en klimaatrobuustheid mee op de agenda probeert te zetten.
Wat was zijn rol? Jos werd een heuse ambassadeur en brugfiguur voor stedelijke klimaatadaptatie. Het ontwerp van de tuinstraat, de ontwikkelingsplannen van de Fierensblokken, de heraanleg van de Sint-Andriesplaats, de paaseiraap voor de buurtkinderen met opdrachtjes rond adaptatie, de regentonnen in de samentuin Kavka toont hij aan stadsbewoners en de buitenwereld. Als drijvende kracht achter de vzw veerkrachtig Sint-Andries maakt Jos mee de brochures voor bewoners, experten, studenten en buitenlandse bezoekers. In de coalitie tussen de wijk, stadsadministratie en experten is Jos een belangrijk brugfiguur. Klimaatrobuust Sint-Andries voelt aan als een terugkeer naar zijn roots. “Toen Stadslab2050 begin 2017 een appél deed op de burgers, was dat een terugkeer naar een waardevol democratisch verhaal waarin we als buurtbewoners effectief een inbreng kunnen hebben. Ik kies altijd al voor bottom-up, niet voor top-down”.
JOS THIJS
De ambassadeur
BUURTBEWONER
“De wisselwerking tussen klimaat-’leken’ en experten was een prachtig cadeau. Er ontsproten een dozijn klimaatinitiatieven uit waarop gretig werd ingespeeld.”
JOS
© Sint-Andries Klimaatrobuust
Wie is Koen? Met zijn passie voor (en indrukwekkend parcours in) transitieprocessen en bewonersparticipatie was Koen de geknipte man om deze groep te begeleiden. Hij is ervan overtuigd dat wanneer je slim en veel aan netwerking doet om de juiste mensen, organisaties en ambtenaren aan elkaar te koppelen, je snel tot kleinschalige acties komt. Hij kijkt vrolijk mee hoe intensieve samenwerkingsprocessen op wijkniveau ook het engagement van ambtenaren aanwakkeren – onafhankelijk van hun functie of positie.
Wat was zijn rol? Als ‘boundary worker’ kijkt Koen over ‘grenzen’ heen. Wederzijds vertrouwen creëren tussen mensen met diverse achtergronden is dé voorwaarde voor co-creatie. “Al voor de aftrap van het project, praatten we met sleutelfiguren in de wijk: bij hen thuis, op café, op straat… We waren zichtbaar aanwezig en vooral aanspreekbaar. Bovendien benaderden we iedere stakeholder gelijkwaardig: individuele burger, schepen, ambtenaar of ondernemer, academicus of middenvelder: iedereen kon iets bijdragen aan het proces. We gingen intensief op jacht gingen naar denkers en doeners, met respect voor ieders rol. Bewoners kunnen tijdelijk een plein vergroenen om impulsen te geven, het district beslist uiteindelijk over de ontwikkeling van een permanente Tuinstraat
KOEN WYNANTS
De verkenner
“Om de lokale context perfect te begrijpen, moet je doorzetten en vooral je drempelvrees aan de kant zetten. Je moet in zo’n wijk duiken en daarmee in het onbekende durven te springen.”
KOEN
PROCESBEGELEIDER
© Commonslab
Wie is Nora? Nora Danko is coördinator Ecostad-projecten voor de stad Antwerpen en vergroeningsadviseur in het EcoHuis, het stedelijke duurzaamheidsadviescentrum van de stad. Als landschapsarchitecte en onderzoekster in duurzame ontwikkeling vormde ze samen met Reinhilde Schmit het kernteam van het project Klimaatrobuust Sint-Andries.
Wat was haar rol? “Ik was eerst terughoudend om in het project te stappen omdat er procesmatig op wijkniveau gewerkt zou worden. Stadslab2050 haalde me over de streep om een voor mij totaal nieuwe manier van publiekswerking in te zetten. Helemaal anders dan mijn werk in het EcoHuis, waar we advies en kant-en-klare oplossingen aanbieden aan individuele klanten of straatgroepen. Maar dit project paste wél volledig in mijn interessegebied rond klimaatadaptatie. Reinhilde en ik verdeelden de taken op basis van onze functie en expertise. We spraken onze netwerken aan om in fases gebruik te maken van hun kennis en praktische ondersteuning. We zijn allebei een direct, laagdrempelig aanspreekpunt voor de wijk geworden. Wij bewaakten mee de procesopbouw en de opmaak van de communicatieplannen. Ons projectmanagement houdt in: communicatie, proces uittekenen en de organisatie van de verschillende processtappen.”
NORA DANKO
De dirigent
“Reinhilde en ik zijn samen een direct, laagdrempelig aanspreekpunt voor de wijk geworden.”
NORA
VERGROENINGSADVISEUR
© stad Antwerpen
Wie is Nico? Nico is één van de trekkers van de Transitiewerkgroep in Sint Andries die sinds 2011 acties onderneemt in de wijk om toe te werken naar een ‘kleinere ecologische voetafdruk’ op wijkniveau. Dat doet hij in het kader van Transitie Vlaanderen en samen met tientallen andere comités. “De focus ligt vooral op duurzame voeding, wat we vertaalden in het opstarten van een voedselteam en allerlei initiatieven rond samentuinen.”
Wat was zijn rol? De oproep voor Sint-Andries leek Nico een goede gelegenheid om die transitie nog te verruimen. “We vonden het ook geweldig dat de stad Antwerpen samen met verschillende andere steden intekende op een Europees project.” Nico is een belangrijke kritische stem én een drijvende kracht achter een dynamische samenwerking tussen bewoners en ambtenaren – op voorwaarde dat die voor de lange termijn wordt uitgebouwd. Voor Nico is het co-creatieproces dat moet leiden naar een klimaatrobuust Sint-Andries maar een fase. “Als deze aanpak school maakt in alle geledingen van de stad, zouden we het eindelijk kunnen hebben over het begin van de opbouw naar een echte inspraakcultuur.”
NiCo de beukelaer
De strateeg
“De coalitie tussen wijk, stadsadministratie en experten was een schot in de roos. Nu nog nadenken over de rol van lokale en nationale beleidsmakers.”
NICO
BUURTBEWONER
© Sint-Andries Klimaatrobuust
DE
hoofdrolspelers
8
Voor een project dat een hele wijk in beweging wil brengen, heb je trekkers en bruggenbouwers nodig.
Verschillende mensen met uiteenlopende achtergronden waren betrokken. Acht hoofdrolspelers –
4 buurtbewoners, 2 ambtenaren, 2 experts – doen hun verhaal.
NICO
De strateeg
NORA
De dirigent
KOEN
De verkenner
JOS
De ambassadeur
ARDUÏN
De woordvoerder
NIKI
De coach
REINHILDE
De regisseur
TIMMY
De handige Harry
De Handige Harry
Timmy van
Langenhove
BUURTBEWONER
Wie is Timmy? “Ik heb professioneel én persoonlijk belangstelling voor energiezuinig waterverbruik en verwarming. Als specialist in duurzame en toekomstgerichte oplossingen op het gebied van verwarmingsinstallaties ben ik daar dagelijks mee bezig.”
Wat was zijn rol? Timmy had vooral een praktische, uitvoerende rol. “Met technische vragen kan iedereen sowieso bij mij terecht. Ik probeer om logistiek mee te helpen door te zorgen voor gereedschap en materiaalvervoer voor de projecten. Ik vond het een geweldige ervaring en ik heb heel veel buurtbewoners leren kennen. Klimaatadaptatie was dankzij mijn job niet onbekend, maar nu zet ik er zelf mijn schouders onder. In mijn eigen wijk nog wel.”
TIMMY
“Ik ben telkens weer blij dat zoveel verschillende buurtbewoners willen meehelpen om van de projecten iets moois te maken.”
© Sint-Andries Klimaatrobuust
reinhilde
schmit
De regisseur
“Het thema klimaat-adaptatie blijkt helemaal geen abstract begrip te zijn voor de bewoners van sint-Andries”
REINHILDE
PROJECTLEIDER
OPENBARE RUIMTE
Wie is Reinhilde? Reinhilde Schmit is projectleider voor investeringsprojecten in het openbaar domein in het district Antwerpen en heeft een academische achtergrond in stadsontwikkeling en -geografie. Ze slaat de brug tussen het districtsniveau en de dienst publieke ruimte op stadsniveau en houdt zich bezig met de heraanleg van straten en pleinen. Met Nora vormt ze het kernteam en het aanspreekpunt voor de wijkbewoner.
Wat was haar rol? Reinhilde vond het project in Sint-Andries extra boeiend omdat ze de publieke ruimte niet enkel ontwerpmatig kon bekijken – zoals ze dat gewend is in dagelijks werk – maar vanuit een veel breder perspectief. “Dit paste heel erg goed in de manier van denken die ik meekreeg in mijn opleiding tot stadsgeograaf. Stadslab2050 was volledig nieuw voor me, maar ik was al snel enthousiast over de experimentele aanpak van het project”. Het is een EU-project met heel wat administratie. Die neemt Reinhilde op zich. Het project was voor haar niet enkel inhoudelijk een heel leerzame ervaring, maar bood ook veel nieuwe inzichten in de praktijkgerichte samenwerking met bewoners. Door samen stenen uit breken of regentonnen te verslepen bouw je een band op.
© stad Antwerpen
NIKI
FRANTZESKAKI
De coach
De openheid om nieuwe dingen te proberen, te experimenteren en de geïntegreerde visie van stedelijke veerkracht in Sint-Andries vond ik heel inspirerend
NIKI
EXPERT DUURZAME
TRANSITIEPROCESSEN
© Drift
Arduïn
Cielen
De woordvoerder
BUURTBEWONER
“Ik heb geleerd om inzichten te verspreiden, mensen te overtuigen en om zelf in de belangstelling te staan”
ARDUÏN
© Sint-Andries Klimaatrobuust
BUURTBEWONER
De ambassadeur
JOS THIJS
Wie is Jos? Jos woont al sinds 1973 in Sint-Andries en startte mee het eerste buurtopbouwwerk in Antwerpen op. Diezelfde vereniging van toen is nu de vzw Veerkrachtig Sint-Andries. Daarnaast was Jos secretaris van de officiële stuurgroep, waar bewoners en stadsambtenaren intens samenwerkten, grootse dossiers realiseerden of deden kantelen in de goede richting. Jos is lid van de gemeentelijke commissie voor ruimtelijke ordening (gecoro), een officieel adviesorgaan waarlangs hij klimaat en klimaatrobuustheid mee op de agenda probeert te zetten.
Wat was zijn rol? Jos werd een heuse ambassadeur en brugfiguur voor stedelijke klimaatadaptatie. Het ontwerp van de tuinstraat, de ontwikkelingsplannen van de Fierensblokken, de heraanleg van de Sint-Andriesplaats, de paaseiraap voor de buurtkinderen met opdrachtjes rond adaptatie, de regentonnen in de samentuin Kavka toont hij aan stadsbewoners en de buitenwereld. Als drijvende kracht achter de vzw veerkrachtig Sint-Andries maakt Jos mee de brochures voor bewoners, experten, studenten en buitenlandse bezoekers. In de coalitie tussen de wijk, stadsadministratie en experten is Jos een belangrijk brugfiguur. Klimaatrobuust Sint-Andries voelt aan als een terugkeer naar zijn roots. “Toen Stadslab2050 begin 2017 een appél deed op de burgers, was dat een terugkeer naar een waardevol democratisch verhaal waarin we als buurtbewoners effectief een inbreng kunnen hebben. Ik kies altijd al voor bottom-up, niet voor top-down”.
“De wisselwerking tussen klimaat-’leken’ en experten was een prachtig cadeau. Er ontsproten een dozijn klimaatinitiatieven uit waarop gretig werd ingespeeld.”
JOS
© Sint-Andries Klimaatrobuust
PROCESBEGELEIDER
De verkenner
KOEN WYNANTS
Wie is Koen? Met zijn passie voor (en indrukwekkend parcours in) transitieprocessen en bewonersparticipatie was Koen de geknipte man om deze groep te begeleiden. Hij is ervan overtuigd dat wanneer je slim en veel aan netwerking doet om de juiste mensen, organisaties en ambtenaren aan elkaar te koppelen, je snel tot kleinschalige acties komt. Hij kijkt vrolijk mee hoe intensieve samenwerkingsprocessen op wijkniveau ook het engagement van ambtenaren aanwakkeren – onafhankelijk van hun functie of positie.
Wat was zijn rol? Als ‘boundary worker’ kijkt Koen over ‘grenzen’ heen. Wederzijds vertrouwen creëren tussen mensen met diverse achtergronden is dé voorwaarde voor co-creatie. “Al voor de aftrap van het project, praatten we met sleutelfiguren in de wijk: bij hen thuis, op café, op straat… We waren zichtbaar aanwezig en vooral aanspreekbaar. Bovendien benaderden we iedere stakeholder gelijkwaardig: individuele burger, schepen, ambtenaar of ondernemer, academicus of middenvelder: iedereen kon iets bijdragen aan het proces. We gingen intensief op jacht gingen naar denkers en doeners, met respect voor ieders rol. Bewoners kunnen tijdelijk een plein vergroenen om impulsen te geven, het district beslist uiteindelijk over de ontwikkeling van een permanente Tuinstraat
KOEN
“Om de lokale context perfect te begrijpen, moet je doorzetten en vooral je drempelvrees aan de kant zetten. Je moet in zo’n wijk duiken en daarmee in het onbekende durven te springen.”
© Commonslab
VERGROENINGS-
ADVISEUR
De dirigent
NORA DANKO
Wie is Nora? Nora Danko is coördinator Ecostad-projecten voor de stad Antwerpen en vergroeningsadviseur in het EcoHuis, het stedelijke duurzaamheidsadviescentrum van de stad. Als landschapsarchitecte en onderzoekster in duurzame ontwikkeling vormde ze samen met Reinhilde Schmit het kernteam van het project Klimaatrobuust Sint-Andries.
Wat was haar rol? “Ik was eerst terughoudend om in het project te stappen omdat er procesmatig op wijkniveau gewerkt zou worden. Stadslab2050 haalde me over de streep om een voor mij totaal nieuwe manier van publiekswerking in te zetten. Helemaal anders dan mijn werk in het EcoHuis, waar we advies en kant-en-klare oplossingen aanbieden aan individuele klanten of straatgroepen. Maar dit project paste wél volledig in mijn interessegebied rond klimaatadaptatie. Reinhilde en ik verdeelden de taken op basis van onze functie en expertise. We spraken onze netwerken aan om in fases gebruik te maken van hun kennis en praktische ondersteuning. We zijn allebei een direct, laagdrempelig aanspreekpunt voor de wijk geworden. Wij bewaakten mee de procesopbouw en de opmaak van de communicatieplannen.
Ons projectmanagement houdt in: communicatie, proces uittekenen en
de organisatie van de verschillende processtappen.”
“Reinhilde en ik zijn samen een direct, laagdrempelig aanspreekpunt voor de wijk geworden.”
NORA
© stad Antwerpen
NiCo de beukelaer
De strateeg
BUURTBEWONER
Wie is Nico? Nico is één van de trekkers van de Transitiewerkgroep in Sint Andries die sinds 2011 acties onderneemt in de wijk om toe te werken naar een ‘kleinere ecologische voetafdruk’ op wijkniveau. Dat doet hij in het kader van Transitie Vlaanderen en samen met tientallen andere comités. “De focus ligt vooral op duurzame voeding, wat we vertaalden in het opstarten van een voedselteam en allerlei initiatieven rond samentuinen.”
Wat was zijn rol? De oproep voor Sint-Andries leek Nico een goede gelegenheid om die transitie nog te verruimen. “We vonden het ook geweldig dat de stad Antwerpen samen met verschillende andere steden intekende op een Europees project.” Nico is een belangrijke kritische stem én een drijvende kracht achter een dynamische samenwerking tussen bewoners en ambtenaren – op voorwaarde dat die voor de lange termijn wordt uitgebouwd. Voor Nico is het co-creatieproces dat moet leiden naar een klimaatrobuust Sint-Andries maar een fase. “Als deze aanpak school maakt in alle geledingen van de stad, zouden we het eindelijk kunnen hebben over het begin van de opbouw naar een echte inspraakcultuur.”
“De coalitie tussen wijk, stadsadministratie en experten was een schot in de roos. Nu nog nadenken over de rol van lokale en nationale beleidsmakers.”
NICO
© Sint-Andries Klimaatrobuust